W historii mieliśmy ośmiu olimpijczyków urodzonych w powiecie brodnickim. Dotąd zdobyli trzy medale - złoty, srebrny i brązowy. W Paryżu dorobku nie powiększymy, bo nikt z naszych nie startuje. Ciekawostka: kiedyś igrzyska były nawet w... Brodnicy

Złoty medal zdobyła urodzona w Wierzchowni koło Górzna Stanisława Walasiewiczówna. To był Stadion Coliseum w Los Angeles, 2 sierpnia 1932 roku. Na starcie do biegu na sto metrów Walasiewiczówna jest faworytką. W przedbiegach i półfinale wyrównała rekord świata (11,9) należący do Holenderki Tollien Schuurman. Start w finale był fatalny. Nasza zawodniczka wybiega ostatnia, ale szaleńczym pościgiem mijała po kolei rywalki i wygrała.

[ZT]24639950[/ZT]

Później pisała:

„Zawsze czułam się Polką, gorąco pragnęłam, aby dla mnie i moich rodaków, którzy wyemigrowali do Ameryki, zagrano w Los Angeles Mazurka Dąbrowskiego i wciągnięto na maszt flagę polską. Dla nas, dla Polonii amerykańskiej, była to sprawa honoru i wynagrodzenia za wiele trudnych chwil, jakie niejednokrotnie przeżywaliśmy na obczyźnie".

Za sukces z 1932 została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi oraz przyznano jej (a nie Kusocińskiemu) Wielką Honorową Nagrodę Sportową, doroczne wyróżnienie dla najwybitniejszych polskich sportowców ufundowane przez PUWF i PW. Zdobyła też tytuł najlepszego sportowca roku 1932 w plebiscycie czytelników „Przeglądu Sportowego". Cztery lata później Walasiewiczówna w Berlinie wywalczyła srebrny medal.

Pierwszy był wioślarz i pięcioboista

Nasza podwójna medalistka nie była jednak pierwszą osobą z naszego powiatu, która stanęła na olimpijskim podium. Oto w 1928 roku w Amsterdamie brąz w wyścigu wioślarskim czwórek ze sternikiem wywalczył Edmund Bernard Jankowski urodzony na początku XX wieku we Wrockach [wtedy w granicach powiatu brodnickiego – przyp. red.]. Dotąd źródła podawały jego miejsce urodzenia jako Bydgoszcz, gdzie kończył szkoły, ożenił się, pracował i zginął rozstrzelany przez faszystów.

[ZT]27135107[/ZT]

Na tych samych igrzyskach startował Franciszek Koprowski urodzony w Brzezinkach koło Zbiczna. Startował w pięcioboju nowoczesnym i zajął 34. miejsce.

Potem lekkoatleci i znów wioślarz

Kolejnymi olimpijczykami z brodnickiego było troje lekkoatletów: sprinter Dominik Sucheński (1952) oraz Małgorzata Birbach-Kowalewicz i Wiesław Perszke, którzy w Barcelonie walczyli na trasie maratonu. W Atenach, po 12 latach przerwy, w igrzyskach pasjonowaliśmy się występami wioślarskiej ósemki z Danielem Trojanowskim jako sternikiem. Jego osada zajęła 8. miejsce. Cztery lata później polska osada z Danielem była piąta, w Londynie siódma i w Rio znów piąta.

[ZT]25654253[/ZT]

W Pekinie startował też urodzony w Brodnicy, a pochodzący z Jabłonowa Pomorskiego pływak Maciej Hreniak. W wyścigu na 1500 metrów stylem dowolnym był 24.

W Brodnicy też były igrzyska

W roku 1968 w Brodnicy zostały rozegrane III Igrzyska Olimpijskie Sportowców Wiejskich. Z tej okazji dzielnicę Gdynia, gdzie jest stadion, przemianowano na Meksyk - to miasto było wtedy organizatorem prawdziwych igrzysk olimpijskich. W brodnickich igrzyskach rywalizowało ponad tysiąc zawodników zrzeszonych w Ludowych Klubach Sportowych ówczesnego województwa bydgoskiego. Igrzyska wiejskie kontynuowane są do dziś, a w 2008 roku takie rozegrano w Jabłonowie Pomorskim. Na „wiejskich" igrzyskach w 1968 roku znicz zapalił Dominik Sucheński.

NASI DOTYCHCZASOWI OLIMPIJCZYCY - urodzeni w powiecie brodnickim

STANISŁAWA (a właściwie STEFANIA) WALASIEWICZ-OLSON (1911-1980)

Urzędniczka, trenerka, znana w USA jako Stella Walsh, rekordzistka Polski, Europy i świata w biegach krótkich, złota (1932) i srebrna (1936) medalistka olimpijska w biegu na 100 m, działaczka polonijna i PKOl.

Urodzona 3 kwietnia 1911 w Wierzchowni k. Górzna, córka Juliana i Weroniki Ucińskiej, jako kilkunastomiesięczne dziecko (1912) wyemigrowała wraz z rodzicami (za chlebem) do USA, gdzie ojciec otrzymał pracę w stalowni w Cleveland (stan Ohio). Trudne warunki życia sprawiły, że już jako kilkunastoletnia dziewczyna, obok nauki, musiała podjąć pracę zarobkową w przedsiębiorstwie kolejowym (New York Central Railroad). Kontakt ze sportem rozpoczęła w dzieciństwie od baseballu i koszykówki. Kiedy zauważono, że szybko biega, zgłoszona została (1927) do masowych zawodów lekkoatletycznych dla dziewcząt, które zorganizowała gazeta „Cleveland Press" pod hasłem „Szukamy olimpijczyków". Wygrała i potem były już tylko sukcesy. Wyszła za mąż za amerykańskiego boksera Harry'ego Neila Olsona (1956). Zginęła tragicznie zastrzelona przez napastnika na parkingu centrum handlowego w rodzinnym Cleveland 4 grudnia 1980.

1932 LOS ANGELES: LEKKOATLETYKA: – 100 m: 1. m. w przedbiegach (4 zawodniczki) z wynikiem 11.9, 1. m. w półfinale (6 zawodniczek) z wynikiem 11.9 i 1. m. w finale (6 zawodniczek) z wynikiem 11.9; LEKKOATLETYKA – RZUT DYSKIEM: 6. m. na 9 startujących zawodniczek z wynikiem 33.60 (zwyciężyła reprezentantka USA L. Copeland – 40.48).

1936 BE.RLIN: LEKKOATLETYKA: – 100 m – 1. m. w przedbiegach (5 zaw.) z wynikiem 12.5, 2 m. w półfin. (6 zaw.) z wynikiem 12.0, 2. m. w finale (6 zaw.) z wynikiem 11.7, Na drodze do złotego medalu stanęła Polce fenomenalna Amerykanka Helen Stephen – 11,5.

DOMINIK SUCHEŃSKI (1926-2013)

ps. „Dżony", nauczyciel wf., sprinter, członek reprezentacyjnej sztafety 4 x 100 m na igrzyskach w Helsinkach (1952).

Urodzony 8 września 1926 w Brodnicy (syn Stanisława i Anastazji z Jagielskich). Absolwent miejscowego Gimnazjum i Liceum (1947) oraz WSWF we Wrocławiu, gdzie otrzymał tytuł magistra wf. (1953). Reprezentował wrocławskie kluby AZS i Gwardię. W czasie wojny żołnierz AK. Uczestnik powstania warszawskiego (1944). Żonaty (Gabriela), ma dwoje dzieci (syn jest duchownym, franciszkaninem). Mieszka w Brodnicy.

– Dla mnie start na igrzyskach to duże osiągnięcie i wiele niezapomnianych wrażeń. W tamtych czasach nie było nam łatwo. W Polsce czuło się jeszcze lata okupacji, potwornych zniszczeń, i tym bardziej chcieliśmy pokazać się na międzynarodowej arenie. Pokazać, że jesteśmy - wspominał po latach.

1952 HELSINKI: LEKKOATLETYKA – SZTAFETA 4 x 100 m: 3 m. w przedbiegach (7 sztafet) z czasem 41.8, 5 m. w półfinale (6 sztafet) z czasem 41.8 i odpadli z konkurencji (zwyciężyły Stany Zjednoczone – 40.1). Partnerami w sztafecie byli: Z. Buhl, E. Kiszka i Z. Stawczyk

FRANCISZEK KOPROWSKI (1895-1967)

ps. „Dąb", „Konar", mjr kaw. WP, jeden z pierwszych pięcioboistów RP, olimpijczyk z Amsterdamu (1928), cichociemny.

Urodzony 11 października 1895 w Berkenku (Brzezinki, pow. brodnicki), uczestnik walk niepodległościowych 1919-1921, absolwent m.in. CWSGiS w Poznaniu, posiadał szerokie zainteresowania sportowe. Sam uprawiał kilka dyscyplin i prowadził ćwiczenia wychowania fizycznego w jednostkach, w których służył (m.in. w grudziądzkim Centrum Wyszkolenia Kawalerii). 2-krotny wicemistrz (1928, 1929) i 2-krotny brązowy medalista MP (1926, 1927). Wraz z Z. Małłysko i S. Szelestowskim zakwalifikował się do ekipy olimpijskiej w pięcioboju nowoczesnym. Kiedy wybuchła II wojna światowa (1939), jako pracownik Oddziału II Sztabu Głównego przebywał na placówce w Kopenhadze. Po zakończeniu kampanii wrześniowej we Francji (Centrum Szkół Piechoty) i Wielkiej Brytanii (14 p. uł.). Po odbyciu szkolenia dywersyjnego i wywiadowczego oraz zaprzysiężeniu (29 grudnia 1942), jako cichociemny zrzucony do kraju (marzec 1943). Kierownik wileńskiego ośrodka wywiadowczego (Oddział II KG AK, oficer referatu „Wschód", aresztowany (7 i 8 listopada) przez gestapo w Wilnie jako Jan Zapolski. Po udanej ucieczce (lekko ranny), od lutego 1944 w Okręgu AK Wilno, początkowo w 3. Brygadzie „Szczerbca", od marca dowódca 6. Brygady Dyspozycyjnej. Aresztowany przez Armię Czerwoną, był więziony w ZSRR (1944-1948). Kawaler Krzyża VM V kl. i Krzyża Walecznych (czterokrotnie). Zmarł 2 czerwca 1967 w Zerżeniu (obecnie Warszawa).

* 1928 AMSTERDAM: PIĘCIOBÓJ NOWOCZESZNY: – 34. m. na 37 start. z wynikiem 142 pkt (zw. Szwed S. Thofeld – 47 pkt). W poszczególnych konkurencjach zajął miejsca: w strzelaniu – 28., w pływaniu – 34., w szermierce - 30., w biegu przełajowym – 23. i w jeździe konnej – 27.

EDMUND BERNARD JANKOWSKI (1903-1939)

Dyrektor fabryki rowerów w Bydgoszczy, wioślarz BTW, członek załogi, która zdobyła pierwszy medal olimpijski w historii polskiego wioślarstwa – brązowy na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie (1928). Zginął rozstrzelany przez Niemców w Fordonie (1939).

Urodzony 28 sierpnia 1903 we Wrockach (pow. Brodnica), syn Józefa i Marii z Krzyżyńskich. Ukończył bydgoską Szkołę Techniczną. Jego pasją życiową było wioślarstwo, które przez cały czas kariery sportowej uprawiał w Bydgoskim Towarzystwie Wioślarskim.

Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 wziął udział w bitwach: nad Bzurą, w Puszczy Kampinoskiej i obronie Warszawy. Nie chciał w oficerskim mundurze pójść do oflagu. Powrócił do Bydgoszcz, gdzie został aresztowany i 1 listopada 1939 rozstrzelany w „Dolinie Śmierci" pod Fordonem. Rozpoznany po ekshumacji, spoczywa na Cmentarzu Bohaterów na Wzgórzu Wolności w Bydgoszczy. Pozostawił żonę Zofię Annę Wasilewską oraz troje dzieci: Ryszarda, Danutę i Alicję.

1928 AMSTERDAM: WIOŚLARSTWO – CZWÓRKA ZE STERNIKIEM: – w eliminacjach Polacy wygrali kolejno z Japonią, Francją i Belgią. W półfinale najpierw płynąc sami uzyskali czas 7.20,4, a następnie przegrali ze Szwajcarią w czasie 7.12,8, ostatecznie zajmując 3. m. (zwyciężyły Włochy). Partnerami w osadzie byli: L. Birkholc, F. Bronikowski, B. Drewek (sternik) i B. Ormanowski.

WIESŁAW PERSZKE

kierowca – mechanik, maratończyk z Bydgoszczy, olimpijczyk z Barcelony (1992).

Urodzony 18 lutego 1960 w Jabłonowie Pomorskim. Absolwent szkoły zawodowej (mechanik-kierowca). Zawodnik Zawiszy Bydgoszcz. 2-krotny mistrz kraju: w półmaratonie (1989) i maratonie (1998). Żonaty (jedno dziecko). Po wielu latach życia w Bydgoszczy od kilku lat mieszka w rodzinnym Jabłonowie Pomorskim.

1992 BARCELONA: LEKKOATLETYKA – MARATON: 21 m. (110 startujących) z czasem 2:16.38,0 (zwyciężył Hwang Young-Cho, Korea – 2:13.23,0).

MAŁGORZATA BIRBACH-KOWALEWICZ

inżynier zootechnik, uczestniczka maratonu olimpijskiego w Barcelonie (1992).

Urodzona 17 lutego 1960 w Brodnicy, córka Czesława i Wandy Janiny z d. Zagórzewska, absolwentka Akademii Rolniczo Technicznej w Olsztynie (magister inż. zootechnik). Biegaczka (158 cm , 48 kg) tamtejszej Gwardii (1973-1998), 3-krotna mistrzyni Polski: w maratonie (1998) i biegach przełajowych (1988, 1990).

Zwyciężczyni maratonu w Japonii (1995), Maratonu Pokoju w Warszawie (1990), biegów z  okazji 11- listopada (Malbork, Tczew), Biegu Sylwestrowego w Łodzi (1994). W finale Pucharu Europy w Huy w Belgii (1988) zajęła w maratonie 15 m. (2:37.36). Rekord życiowy: maraton – 2:28.11 (20 kwietnia 1992 Boston).

1992 BARCELONA: LEKKOATLETYKA – MARATON: 26. m. na 47 start. z czasem 2:54.33.0 (zwyciężyła W. Jegorowa, WNP – 2:32.41.0).

DANIEL TROJANOWSKI

Urodzony 24.07.1982 w Brodnicy, syn Jana i Wiesławy (z domu Sugalska). Jest zawodnikiem Zawiszy Bydgoszcz. Ukończył Technikum Mechaniczne w grodzie Kopernika i aktualnie jest słuchaczem III roku wychowania fizycznego w Akademii Bydgoskiej. W 2007 roku wywalczył złoty medal na MŚ w dwójce ze sternikiem.

2004 ATENY: WIOŚLARSTWO – ÓSEMKA ZE STERNIKIEM: 8. miejsce.
2008 PEKIN: WIOŚLARSTWO – ÓSEMKA ZE STERNIKIEM: 5. miejsce.
2012 LONDYN: WIOŚLARSTWO - ÓSEMKA ZE STERNIKIEM: 7. miejsce
2016 RIO: WIOŚLARSTWO - ÓSEMKA ZE STERNIKIEM: 5. miejsce

MACIEJ HRENIAK

Urodzony 3 maja 1989 roku w Brodnicy. Dwukrotny mistrz świata juniorów w Rio de Janerio. Wychowanek grudziądzkiego klubu UKS Ruch. Swoje pierwsze kroki sportowe stawiał na basenie na osiedlu Lotnisko w Grudziądzu u boku trenera Roberta Niklarza. W dzieciństwie mieszkał w Jabłonowie Pomorskim.

2008 PEKIN: PŁYWANIE 1500 metrów styl dowolny: 24. miejsce z czasem: 15:16,16

Na podstawie strony internetowej Polskiego Komitetu Olimpijskiego.