Skąd się wzięła nazwa Drwęcy

Bywa kręta, dzika i niespokojna, w niektórych odcinkach silna i rwąca, w innych leniwie meandrująca, ale zawsze niezmiennie dostojna, groźna i piękna w otaczającej ją zieleni przyrody i świergocie ptactwa. Chyba tak najkrócej można określić Drwęcę - rzekę związaną z Brodnicą od zarania miasta. Skąd się wzięła jej nazwa

Licząca 207 km rzeka Drwęca (niem. Drewenz) wypływa ze stoków Czarciego Jaru w Dylewskiej Górze, a następnie przepływa przez Pojezierze Mazurskie i Chełmińsko-Dobrzyńskie, wpadając do Wisły. Rzeka przepływa przez Nowe Miasto Lubawskie, Brodnicę, Golub-Dobrzyń i Toruń. W jej dorzeczu położone są Ostróda, Lubawa, Lidzbark, Rypin, Wąbrzeźno czy Kowalewo. Rzeka Drwęca, jako dopływ Wisły funkcjonowała w wielowiekowej literaturze pod różnymi nazwami - Drewante, Drewantz, Drewenz, Drawanta, Driwante, Driwanza, a także Drwenca (1258 r.), Drawancza (1268 r.), Drwance (1289 r.), Drewanuia i Drwinacia oraz pięciokrotnie Drwancia (1291 r.) oraz Derwanza (1293) i Drywanche (1312 r.).

Tymczasem rdzenna ludność tych stron, czyli ówczesnych Prus Zachodnich, nazywała potocznie rzekę słowami "Drwynca", czasem "Drivynca" lub "Dryvynca" obok innych - "Drvanco", "Dryvanco" i "Drevanco". Jak brzmiała pierwotna forma nazwy? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Jan Rozwadowski w książce "Studia nad nazwami wód słowiańskich" (Kraków 1948) wywodził słowo Drwęca od "Druentia". Pod taką właśnie nazwą wskazywał ów badacz rzekę o nazwie Durance w dolnym Rodanie. Obie nazwy uznawał za niemal identyczne. Drwęcę wywodził od czasownika: dreveti - drueti, zachowanego w formie dravati, czyli "biegnie, śpieszy, pędzi, rozpływa się".

Nazwy te pierwotnie miały ponoć przyjmować brzmienie celtyckie: "druventi, druvonti", co mogłoby oznaczać Drwęcę, jako rzekę "rwącą, bystrą lub wartką". Są też podobne nazwy rzek: Druja - płynąca rzeka z przypuszczeniem, że to nazwa litewska (drutas, druktas oznacza - silny) lub łotewska Drawa - "barć", z kolei występowały też rzeki o serbołużyckiej nazwie Drava czy niemiecka Drage. Podobne brzmieniowo nazwy naukowiec upatrywał we francuskiej Normandii czy austriackiej Styrii. Jednocześnie Rozwadowski przyznawał, że Drwęca, jako "dravaja reka - rwąca rzeka" nie jest faktycznie jakąś karkołomnie rwącą rzeką, jak by to sugerował śródsłów nazwy.

Zaprzeczył więc etymologicznym ustaleniom Beyersdorfa w tej kwestii. Polski naukowiec rozważał przy okazji istnienie nazwy Drewenz jako dopływu rzeki Passarge (Pasaria) w byłych Prusach Wschodnich - obecnie to rzeka Pasłęka na Pojezierzu Mazurskim z jej prawym dopływem o nazwie Drwęca Warmińska (48-53 km).Wskazywał także istnienie wsi Drwęcz w powiecie ostrołęckim oraz leśnictwa o nazwie Drwęca w wielkopolskich Więckowicach oraz Drawska. Jan Rozwadowski wskazywał wszak, że w słowie Drwęca nie ma nic, co by pozwalało przypisać powstanie tej nazwy celtyckiemu lub indoeuropejskiemu szczepowi językowemu. W dalszych rozważaniach pisarz twierdził, że pochodzenie germańskie tej nazwy może być co najwyżej tylko prawdopodobne. Jako pewien dowód w tej analizie przytoczył nagłos, mający wówczas wystąpić, czyli "tr", a nie "dr" - który, przy jego domniemaniu, Germanie mogli zastać. Niedwuznacznie wskazał więc możliwych autorów nazwy Drwęce - Bałtów lub Słowian, jednoznacznie asekurując się tezą, że nazwa może być jeszcze starsza niż dzieje tych ludów.