O "Antkach" niektórzy nad Drwęcą lubią czytać głównie wtedy, gdy im się nie wiedzie. No to zróbmy na przekór. O rypiniaku, który został królem Haiti (tej wyspy na drugiej półkuli) już pisaliśmy. A teraz o innym "Antku", którego imieniem nazwano górę w Ameryce
Salomon Rypiński (takie miał nazwisko) urodził się w Rypinie lub w okolicach, ale w samym mieście spędził dzieciństwo. Zapisał się w historii jako pocztowiec, notariusz, kartograf, malarz, grafik, pośrednik handlu nieruchomościami, urzędnik, polityk, nauczyciel, pionier i odkrywca Alaski, przyjaciel Indian, a nawet znachor. W kwietniu 1916 roku został burmistrzem alaskańskiego miasta Haines. Do dziś najwyższe wzgórze w tej okolicy nosi nazwę Góra Rypińskiego.
[ZT]24748349[/ZT]
W XVII wieku wybrzeża Alaski zostały odkryte przez hiszpańskich żeglarzy. W XVIII wieku, Polak z pochodzenia, niejaki Pawłucki, kierujący rosyjską misją wojskową, wysłał okręt dla obserwacji i potwierdzenia bliskości Azji i Ameryki w Cieśninie Beringa. Pod koniec tego wieku Rosjanie założyli tam swoją pierwszą kolonię handlarzy futer na wyspie Kodiak, a później osadę w Sitka, będącą potem długoletnią stolicą Alaski.
W latach 1799-1867 Alaska administrowana była przez Kompanię Rosyjsko – Amerykańską. W nocy z 29 na 30 marca 1867 roku, po długich negocjacjach car Aleksander II Romanow sprzedał Amerykanom niegościnne, obce i trudne do zarządzania dla Rosjan na innym kontynencie terytorium Alaski za 7,2 mln dolarów.
Gubernatorami tego regionu byli Polacy - Szymon Janowicz (1818-1820) i Stefan Wojewódzki (1854-1859), a jednym z pierwszych urzędników federalnych przysłanych tam przez USA był również Polak – Włodzimierz Krzyżanowski. W 1896 roku gruchnęła wiadomość o odkryciu przez poszukiwaczy złota nad rzeką Klondike. Gdy rok później do Waszyngtonu na pokładzie parowca z Alaski przywieziono do Seattle pierwszą tonę kruszcu – „gorączka złota” stała się faktem. W 1912 roku ustanowiono zalążek amerykańskiego stanu pod nazwą Zorganizowane Terytorium Alaski. Obecnie oprócz innych nacji mieszka tam 16,9 tys. Polaków. Eksploatuje się tam ropę naftową, gaz ziemny, złoto, platynę, rudy miedzi, cyny, niklu i uranu. Dużą rolę odgrywa również przemysł drzewny, papierniczy, myślistwo i rybołówstwo.
15 kwietnia 1859 roku w zamożnej rodzinie żydowskiej Hirsza i Malki King w Rypinie przyszedł na świat ich syn Salomon. Z czasem urodziło się również jego młodsze rodzeństwo - Morris, Charles, Robert, Gabriel i siostra Leja (Leah, Yetta). Badacz Paweł Ptaszyński uważa, że przez długi czas wielu Żydów europejskich nie nosiło nazwisk, co utrudniało sprawy administracyjne w ewidencji ludności, sprawy podatkowe czy pobór do wojska.
Tym samym, w ramach przyjętej procedury porządkowania tychże spraw, urzędnicy odgórnie mieli te nazwiska nadawać. Jakie? Tu zostawiono im wolną rękę. Często mogło to zależeć od ich własnej fantazji, a nawet aktualnego humoru. Tak więc dziadek Salomona otrzymał nazwisko Rypin lub Rypiński, co z pewnością łączyło się z miejscem zamieszkania rodziny, być może już od wcześniejszych pokoleń. Salomon jako najstarszy syn przybrał nazwisko Rypiński, a pozostali podpisywali się „Rypin”.
Najstarszy syn Rypińskich miał pobierać nauki w prywatnych szkołach, gdzie uczył się m.in. rysunku i kaligrafii. Jego wykształcenie oceniano jako dobre. Żyd z Rypina miał dość niebywałą zdolność ubarwiania swojego życiorysu.
[ZT]22337404[/ZT]
Gdy miał 11 lat wraz z kilkoma braćmi wyemigrował do Ameryki, gdzie przebywała część jego rodziny. Powodem miało być uniknięcie późniejszego poboru do wojska, choć u podstaw decyzji mogła leżeć chęć dalszej poprawy i tak niezłej przecież sytuacji majątkowej. W 1870 roku Salomon Rypinski osiadł w Shreveport w stanie Luizjana, gdzie pracował w sklepie z odzieżą. Gdy w 1873 roku wybuchła tam epidemia żółtej febry – zmarła jego siostrzenica i siostrzeniec.
W 1876 roku, mając 17 lat, przeniósł się do Sacramento w Kalifornii. W katalogu tego miasta wymieniano go, jako inżyniera budownictwa lądowego, choć wiadomo, że Rypinsky miał prowadzić tam galerię sztuki z własnymi obrazami i grafikami. W Sacramento miał otworzyć nawet własne studio i brał udział w wystawach i targach stanowych. Godło loży masońskiej, według jego projektu, zajęło pierwsze miejsce podczas targów w Oregonie. Podpisywał się jako Sol Rypinsky.
W 1878 roku, odchodząc chyba na dobre od wiary swoich przodków, wstąpił do loży masońskiej, gdzie zdobywał z czasem kolejne stopnie wtajemniczenia. Chętnie też pozował do zdjęć w mundurze masońskim. W rachunku podatkowym z 1879 roku widzimy go już w Salem w stanie Oregon, gdzie był właścicielem sklepu o nazwie „Webfoot”, handlując m.in. rosyjskim kawiorem, serem, cygarami i sardynkami. Prawdopodobnie 21 sierpnia 1881 roku, gubernator okręgowy WW Thayer mianował go adiutantem milicji państwowej stanu Oregon w stopniu pułkownika. Choć stanowisko miało charakter ceremonialny i raczej honorowy, Salomon Rypinsky z właściwą sobie barwnością nie omieszkiwał posługiwać się tytułem lieutenant colonel do końca życia.
[ZT]21880603[/ZT]
Był lipiec 1884 roku, gdy 25-letni Samuel przeprowadził się do ówczesnej stolicy Alaski – Sitka, gdzie podjął się pracy w kancelarii prawniczej u prokuratora okręgowego Edwarda W. Hasketta. Prawdopodobnie, koniec końców został notariuszem. Gdy rok później miał podjąć pracę nauczyciela w szkole prezbiteriańskiej w alaskańskim Kodiak – nie zdołał tam dotrzeć na skutek szalejących sztormów. W sierpniu 1885 roku uzyskał zatrudnienie u komisarza do spraw edukacji Sheldona Jacksona i w ten sposób został nauczycielem języka angielskiego i rosyjskiego dla 45 rdzennych uczniów w osadzie Unalaska. Uczył ich od października 1885 do czerwca 1886 roku.
W drugiej połowie 1886 roku Salomon Rypinsky przeprowadził się do Haines, jako jeden z pierwszych osadników w tej okolicy. Gdy badał, opisywał i zagospodarowywał te tereny, pomagając, jak żaden inny biały człowiek Indianom w chorobach i ich problemach, miał wtedy 27 lat. Rok później prowadził tamtejszą szkołę od stycznia do czerwca 1887 roku. Jak głosi anegdota, uczniów, którzy wyszli spod jego ręki łatwo można było rozpoznać – po mowie angielskiej z polskim akcentem.
Jednak po zakończeniu roku szkolnego, będący w ciągłym ruchu polski Żyd podjął pracę magazyniera – dozorcy składów w firmie Alaska Packers Association w Pyramid Harbor. Następnie przeniósł się do wioski Chilkat, a w 1890 roku pracował dla działającej tam firmy Franka Poindextera, produkującej kajaki. Od 6 marca 1894 do 23 października 1899 roku Rypinsky miał pełnić funkcję postmastera wioski Chilkat. Poczta mieściła się w jego sklepie, na tym interesie pan Salomon miał zarabiać do 100 dolarów rocznie.
W latach 1899-1900 podejmował prace w urzędzie stanu cywilnego w departamencie sprawiedliwości, jako U.S. Comissioner na dystrykt Alaska. W grudniu 1897 roku Salomon kupił mierzącą niespełna akr powierzchni działkę od byłej nauczycielki i żony miejscowego kupca – Sarah Dickinson. Miał ponadto zagospodarować spory dział ziemi, stanowiący znaczną część dzisiejszego Haines.
W celu udowodnienia swoich praw własnościowych do tego obszaru w latach 1898-1914 Rypinsky wdał się w procesy sądowe zakończone apelacją do Sądu Najwyższego USA. W rezultacie tych rozpraw zdołał on udowodnić jedynie swoje prawa do gospodarstwa domowego, stojącego na ziemi kupionej od Sarah Dickinson. W kwietniu 1899 roku ogłosił bankructwo, zaczął chorować, planując nawet opuszczenie Alaski. Ostatecznie powrócił do Haines, nie angażując się już jednak w sprawy gospodarcze.
W roku 1908 jego nauczycielska kariera zyskała zwieńczenie – Salomon Rypinsky w wieku 49 lat został dyrektorem szkoły w Haines. W 1910 roku otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Apogeum jego kariery było objęcie urzędu burmistrza Haines 9 kwietnia 1916 roku. Jak w sumie niewiele wiadomo o jego poczynaniach i decyzjach, jako włodarza miasta, tak niewiele wiadomo o jego najbliższej rodzinie. Wiadomo wszak, że miał żonę, ponieważ umierał jako wdowiec.
Od 1897 do śmierci 21 marca 1927 roku był on właścicielem sklepu wielobranżowego w Haines. Zmarł na zapalenie płuc. Masoński pogrzeb zorganizowano w Jones Point Cementary, choć miejsce pochówku nie jest znane. Wdzięczni mieszkańcy miasta uczcili obecność mieszkańca odległej ziemi dobrzyńskiej i jego dokonania nazywając najwyższą górę w okolicy jego nazwiskiem – Mount Rypinsky – Góra Rypińskiego. Po dziś dzień Sheldon Museum posiada kolekcję osobistych pamiątek pod Salomonie Rypińskim, w tym jego biurko, kolekcjonowane dzieła sztuki, listy, czasopisma oraz opisujące jego życie artykuły drukowane w amerykańskich gazetach.
Na podstawie:
https://www.sheldonmuseum.org/vignettes/solomon-ripinsky
P. Ptaszyński, Salomon Rypiński… pionier i odkrywca Alaski, Rocznik Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej, t. I, 2009.
0
0
0
0
0
0
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz